Na Harcerskim Szlaku Pamięci
Na Harcerskim Szlaku Pamięci
Jednym z celów wychowawczych skawińskiego stowarzyszenia „Czerwony Mak” jest uczenie młodych ludzi, jak być patriotą. Wychowywanie to pokazywanie wzorców godnych naśladowania, aktywizowanie, angażowanie do różnego typu działań. Nikt nie rodzi się patriotą, taką postawę człowiek kształtuje przez całe swoje życie.
Okres wojny, która „wyzwoliła” i spotęgowała w ludziach patriotyzm, dał nam liczne wzorce heroicznych czynów, wspaniałych postaw, o których dowiadują się harcerze na zbiórkach, podczas wyjazdów w trakcie swojej harcerskiej działalności. W szeregach Polskiego 2. Korpusu dowodzonego przez gen. Władysława Andersa było wielu żołnierzy, którzy zapisali się na kartach historii polskiej niezwykłymi czynami. Na włoskiej ziemi stoczyli największą z bitew w dziejach oręża polskiego. Brawurowo przełamali niemiecką obronę i zdobyli klasztor, na którego gruzach załopotała w końcu polska flaga, a jeden z ułanów odegrał na wzgórzu hejnał mariacki. Doszli tam, gdzie mimo wysiłku nie potrafiły dojść inne wojska sojusznicze. Pamięć tamtych dni postanowili nieść w przyszłość skawińscy harcerze na swoich szlakach służby Bogu, Polsce i bliźnim. To właśnie ci ludzie z porośniętego makami wzgórza Monte Cassino dawali wzorce najbardziej godne do naśladowania. Dlatego też powstał w Skawinie Krąg Instruktorski „Czerwony Mak”, który w 1981 roku przyjął ich za swojego patrona. Harcerze na ramieniu mundurów przyczepili czerwoną plakietkę z białym napisem „Poland” na znak kontynuowania tradycji, honoru i godności żołnierza Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
Początkowo nawiązali kontakty z żołnierzami, którzy przeszli piekło klasztornego wzgórza. Jeden z nich, mieszkaniec Skawiny, został opiekunem Kręgu. Przekazywał harcerzom prawdę o bitwie i pomagał nawiązywać kontakty ze swoimi towarzyszami broni. Powoli zapełniał się rejestr adresów. Potem przyszedł czas na kontakty osobiste. Harcerze rozpoczęli podróże, w trakcie których poznawali kolejnych bohaterów w battle-dressach z naszywkami „Poland” na rękawach. Poznawanie bohaterów tamtych dni, nawiązywane kontakty pozwoliły na rozpoczęcie nowego rozdziału w działalności Kręgu. Dzięki ofiarności byłych żołnierzy i ich rodzin możliwe się stało stworzenie przy ul. Słonecznej 6 w Skawinie harcówki. Właśnie w harcówce dzieci i młodzież uczą się przez zabawę, jak postępować zgodnie z Prawem Harcerskim. Możliwe też stało się stworzenie Harcerskiej Izby Pamięci Narodowej Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie im. gen. Władysława Andersa. Izba, ucząc młode pokolenie, dba o to, by nigdy nie zapomniano o wydarzeniach wojennych lat. Uczy historii, pokazuje wzorce godne do naśladowania, kształtuje osobowość. W zbiorach Harcerskiej Izby Pamięci znajdują się liczne pamiątki dokumentujące tułaczkę żołnierza polskiego poza granicami kraju. Są to odznaczenia i ordery, odznaki jednostek wojskowych, mundury i wyposażenie, okolicznościowe medale i wydawnictwa, dokumenty i fotografie. W urnach spoczywa zroszona polską krwią ziemia z cmentarzy na ziemi włoskiej, francuskiej, holenderskiej, belgijskiej, niemieckiej, rosyjskiej i afrykańskiej. Wszędzie tam dotarły już wyprawy skawińskich harcerzy szukających śladów polskiego żołnierza na obcej ziemi.
W swojej działalności skawińscy harcerze pamiętają o tych, którzy już odeszli. Znajdują czas, by odwiedzić ich mogiły i zapalić na nich symboliczny znicz z harcerską lilijką. To też jest przejaw patriotyzmu. Jak powiedział kiedyś marszałek Józef Piłsudski „Ojczyzna to ziemia i groby. Narody tracąc pamięć – tracą życie”.
„Miłować – to znaczy pamiętać”
Jan Paweł II
Castel Gandolfo – Jan Paweł II wita grupę harcerzy ze Skawiny, z prawej hm. Kazimierz Dymanus.
Pomnik upamiętniający wizytę Papieża Jana Pawła II w Skawinie 19 sierpnia 2002 roku.
Przekazanie sztandaru
11 listopada 2008 roku, w 90. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości, w kościele pw. Św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza kombatanci przekazali Niezależnemu Związkowi Harcerstwa „Czerwony Mak” w Skawinie na wieczne posiadanie i dysponowanie Sztandar Kombatantów Polskiego 2. Korpusu, który pozostawał pod opieką ojca gen. hm. Adama Studzińskiego aż do jego śmierci. Przekazania dokonali mgr Mieczysław Herod – kawaler Orderu Virtuti Militari, uczestnik trzech kampanii: wrześniowej 1939r., libijskiej 1941r. i włoskiej 1944-1945; prof. Wojciech Narębski – żołnierz Armii Krajowej i Polskiego 2. Korpusu, więzień NKWD i Sybirak; Tomasz Skrzyński – kawaler Krzyża Walecznych, uczestnik kampanii libijskiej i włoskiej. Harcerze przyjęli sztandar, ubrani w historyczne mundury jednostek Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Będą go nadal godnie prezentować na uroczystościach rocznicowych dla upamiętnienia zwycięstw żołnierzy Polskiego 2. Korpusu.
Narwik
Narwik – Norwegia:
walki od 7.05 do 8.06.1940r. Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich. Dowódca: gen.bryg. Zygmunt Bohusz – Szyszko Stan osobowy: ok.4750 oficerów, podoficerów i szeregowych Straty: 97 poległych, 189 rannych, 28 zaginionych.
Francja
Dieuze – cmentarz wojenny
Maiche St. Hippolyte
Tablica na budynku merostwa.
Damprichard – miejscowy cmentarz
Maiche St. Hipollyte – Francja:
walki od 18.06 do 19.06.1940r. 2. Dywizja Strzelców Pieszych Dowódca: gen.bryg. Bronisław Prugar – Ketling Stan osobowy: ok. 15600 oficerów, podoficerów i szeregowych Straty: 41 poległych, 134 rannych, 2544 zaginionych.
Bitwa o Anglię
Bitwa o Anglię:
od 8.08 do 31.10.1940r. Polskie dywizjony myśliwskie: 302 i 303 oraz polscy piloci w dywizjonach brytyjskich Stan osobowy: ponad 110 pilotów myśliwskich Straty: 37 pilotów poległych.
Tobruk i Ain El Gazala
Tobruk i Ain El Gazala – Libia:
walki od 18.08.1941r do 17.03.1942r. Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich Dowódca: gen. bryg. Stanisław Kopański Stan osobowy: ok. 4600 oficerów, podoficerów i szeregowych Straty: ok.210 poległych, 470 rannych, 15 zaginionych oraz ponad 1000 żołnierzy wyeliminowanych przez choroby tropikalne.
Monte Cassino
Monte Cassino – Włochy:
walki od 11.05 do 25.05.1944r. Polski 2. Korpus Dowódca: gen. dyw. Władysław Anders Stan osobowy: ok. 35000 oficerów, podoficerów i szeregowych, w tym na 1. linii frontu ok. 7000 żołnierzy Straty: ok. 1150 poległych i zmarłych z ran, 2820 rannych, 97 zaginionych.
Loreto
Loreto – Włochy:
walki od 17.05 do 19.05.1944r. Polski 2. Korpus Dowódca: gen. dyw. Władysław Anders Stan osobowy: ok. 32000 oficerów, podoficerów i szeregowych w tym na 1. linii frontu ok. 8000 żołnierzy Straty: ok. 500 poległych, 1790 rannych, 139 zaginionych.
Falaise – Chambois
Falaise – Chambois – Francja:
walki od 8.08 do 22.08.1944r. I Dywizja Pancerna Dowódca: gen. bryg. Stanisław Maczek Stan osobowy: ok 16100 oficerów, podoficerów i szeregowych Straty: 446 poległych, 1501 rannych, 150 zaginionych.
Axel
Axel – Holandia:
walki od 16.09 do 20.09.1944r. #. Brygada Strzelców I Dywizji Pancernej gen. S. Maczka Dowódca: płk. Dypl. Franciszek Skibiński Stan osobowy: ok. 4400 ofiecrów, podoficerów i szeregowych Straty: ok. 330 poległych i rannych.
Arnhem
Arnhem – Holandia:
walki od 21.09 do 26.09.1944r. 1.Samodzielna Brygada Spadochronowa Dowódca: gen. bryg. Stanisław Sosabowski Stan osobowy: bojowy ok. 2200 oficerów, podoficerów i szeregowych, w walkach uczestniczyło ok. 1500 spadochroniarzy Straty: ok. 221 poległych, 346 rannych, 173 zaginionych.
Breda
Breda – Holandia:
walki od 27.09 do 29.09.1944r. I Dywizja Pancerna Dowódca: gen. bryg. Stanisław Maczek Stan osobowy: ok. 16100 oficerów, podoficeór i szeregowych Straty: ok. 325 poległych i rannych żołnierzy.
Bolonia
Bolonia – Włochy:
walki od 9.04 do 21.04.1945r. Polski 2. Korpus Dowódca: gen. bryg. Zygmunt Bohusz – Szyszko Stan osobowy: ok. 45000 oficerów, podoficerów i szeregowych Straty: ok. 240 poległych, 1300 rannych, 7 zaginionych.
Wilhelmshaven
Wilhelmshaven – Niemcy:
kapitulacja Bazy Morskiej 5.05.1945r. 10. Brygada Kawalerii Pancernej I Dywizji Pancernej gen. S.Maczka Kapitulację przyjął z-ca dowódcy brygady płk. dypl. Julian Grudziński Stan osobowy: ok. 4800 oficerów, podoficerów i szregowych Straty: ok. 590 poległych, zmarłych z ran i rannych.
Działania bojowe lotnictwa
Europejski teatr wojenny 1940-1945 w sumie 15 dywizjonów myśliwskich, bombowych i do zadań specjalnych (ponad 350 samolotów) Dowódca: Inspektor Polskich Sił Powietrznych gen. bryg. obs. Stanisław Ujejski Stan osobowy: ogółem ok. 14800 oficerów, podoficerów i szeregowych w tym ok. 7600 personelu latającego Straty: ok. 1800 lotników poległych w walce, 1350 rannych.
Bitwy i konwoje morskie
Bitwy i konwoje morskie lata 1939-1945:
Ocean Atlantycki, Morza: Bałtyckie, Północne, Norweskie, Barentsa, Śródziemne, Kanał la Manche Dowódca: wiceadm. Jerzy Świrski Stan osobowy: ok. 3840 oficerów i marynarzy Straty: 404 poległych w akcji, 191 rannych.
Aby Naród Polski nie zapomniał
Katyń
Polski Cmentarz Wojenny Katyń – Rosja
Katyń koło Smoleńska, miejsce kaźni i pochówku polskich oficerów przetrzymywanych wcześniej w obozie NKWD w Kozielsku.
Ostaszków
Ostaszków – Rosja
Tablica przed terenem dawnego obozu, gdzie przetrzmywano polskich oficerów, następnie pomordowanych przez NKWD wiosną 1940r. w Kalininie – Twerze i pochowanych w Miednoje. Dziś na terenie dawnego obozu znajduje się klasztor prawosławny pw.Św. Nila.
Na miejscowym cmentarzu zbiorowa mogiła zmarłych z przyczyn naturalnych kilkudziesięciu polskich oficerów przetrzymywanych w obozie w Ostaszkowie w okresie od października 1939r. do marca 1940r.
Kuropaty
Kuropaty – Białoruś
Kuropaty koło Mińska – prawdopodobne miejsce kaźni polskich oficerów wiosną 1940r. (prawdopodobna liczna ofiar – Polaków około 4 tys.). Jest to również miejsce kaźni narodu białoruskiego.
Miednoje
Polski Cmentarz Wojenny Miednoje – Rosja
Miejsce pochówku polskich oficerów więzionych przez NKWD w obozie w Ostaszkowie, a następnie wymordowanych w siedzibie NKWD w Kalininie – Twerze.
Kozielsk
Kozielsk – Rosja
Teren dawnego obozu, gdzie przetrzymywano polskich oficerów wymordowanych następnie przez NKWD wiosną 1940r. w Katyniu. Dziś na terenie dawnego obozu znajduje się klasztor prawosławny.
Starobielsk
Starobielsk – Ukraina
Widok zewnętrzny dawnego obozu dla polskich oficerów wymordowanych w siedzibie NKWD w Charkowie i pochowanych na cmentarzu w Charkowie – Piatichatki.
Miejsce spoczynku 48 polskich oficerów zmarłych w obozie w Starobielsku do wiosny 1940r.
Bykownia
Bykownia – Ukraina
Bykownia koło Kijowa – miejsce martyrologii narodu ukraińskiego i prawdopodobne miejsce wymordowania przez NKWD bądź pochówku około 5 tys. polskich oficerów wiosną 1940r.
Lenino
Lenino – Białoruś
Polski cmentarz wojenny w miejscu bitwy stoczonej z Niemcami przez Dywizję Piechoty Ludowego Wojska Polskiego im. Tadeusza Kościuszki w dniach 10 – 18.10.1943r.
Moskwa
Cmentarz Doński w Moskwie – Rosja
Miejsce prawdopodobnego pochówku ostatniego Komendanta Głownego AK Leopolda Okulickiego i Stanisława Jasiukowicza, zastępcy Delegata Rządu RP, sądzonych przez Sowietów w procesie szesnastu – czerwiec 1946r.
Lwów
Cmentarz Orląt we Lwowie – Ukraina
Wilno
Wilno – Litwa
Cmentarz Antokolski. Kwatera żołnierzy polskich poległych w walce o Wilno w latach 1919 – 1920 i żołnierzy Armii Krajowej z 1944r., uczestników operacji „Ostra Brama”.
Wilno – Litwa
Cmentarz na Rossie. Marmurowe mauzoleum kryjące serce marszałka Józefa Piłsudskiego i szczątki matki Marii z Bielewiczów.
Poryck
Poryck – Ukraina
WOŁYŃ, Poryck – cmentarz.
Masowa eksterminacja ludności polskiej przez OUN – UPA na Wołyniu w latach 1939 – 1945. W Porycku rzezi dokonano 11 lipca 1943r. w kościele, podczas niedzielnego nabożeństwa. Poryck podzielił los setek wołyńskich wsi i miasteczek, których wydarzenia 1943r. stały się najtragiczniejszą, najkrwawszą kartą historii.
Aby Naród Polski nie zapomniał
Oświęcim
Oświęcim – Polska
KL Auschwitz – Birkenau, największy niemiecki obóz koncentracyjny i zagłady założony 27 kwietnia 1940 roku w Polsce. W niemieckim, nazistowskim obozie Auschwitz – Birkenau w latach 1940 – 1945 hitlerowcy zgładzili około miliona 100 tys. ludzi, w 90 proc. byli to Żydzi, 75 tys. stanowili Polacy oraz tysiące Romów, jeńców sowieckich i przedstawicieli innych narodów. 27 stycznia 1945 roku około godz. 45 obóz został wyzwolony przez armię radziecką.
Dachau
Dachau – Niemcy
Dachau – najstarszy obóz koncentracyjny w Niemczech, założony w 1933 roku, przeznaczony dla antyhitlerowskiej opozycji. Miał ponurą sławę. Posiadał rozległą sieć podobozów i obozów przymusowej pracy na terenie III Rzeszy. W latach 1937 – 1938 przeprowadzono rozbudowę obozu. Od momentu wybuchu II wojny światowej zaczynały tu napływać masowe transporty więźniów. W roku 1943 wybudowano krematorium. Obsługa obozu słynęła z okrutnych i krwawych przesłuchań więźniów, istniała także ściana, pod którą rozstrzeliwano więźniów. Funkcjonowało laboratorium, w którym przeprowadzano na więźniach eksperymenty pseudomedyczny. Był to karny obóz pracy dla ponad 30 tys. więźniów, wśród nich największągrupę, 1773 osoby, stanowili Polacy. Więziono tu również prawie trzy tysiące duchownych. W baraku nr 23 przebywali krakowianie, 43 osoby, ofiary niemieckiej akcji „Sonderaktion Krakau”
Sachsenhausen
Sachsenhausen – Niemcy
Sachsenhausen – niemiecki obóz założony we wrześniu 1936roku z rozkazu Heinricha Himmlera. Na jego terenie szkoliło się wielu komendantów i wysokich funkcjonariuszy SS, którzy później obejmowali funkcje w innych obozach. W obozie Sachsenhausen dokonywano zbrodniczych eksperymentów medycznych na więźniach. Przeprowadzono tu w 1941 roku próby gazowania w zaadoptowanych do tego celu ciężarówkach. W 1942 roku wybudowano komorę gazową, krematorium i pomieszczenie przeznaczone do egzekucji przez rozstrzelanie. W obozie więziono profesorów i pracowników naukowych Uniwersytetu Jagiellońskiego i Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie, ofiary niemieckiej akcji pacyfikacyjnej skierowanej przeciwko środowisku polskich uczonych – „Sonderaktion Krakau”. Pobytu w obozie nie przeżyło dziesięciu profesorów UJ i trzech AGH, w obozie tym zginął równieżkomendant Armii Krajowej Stefan Grot – Rowecki.
Mauthausen
Mauthausen – Austria
Mauthausen – był to pierwszy niemiecki obóz założony poza międzywojennymi granicami Niemiec, w sierpniu 1938 roku w pobliżu największego austriackiego kamieniołomu grafitu. Więźniów wykorzystywano do prac niewolniczych na rzecz niemieckiego przemysłu zbrojeniowego. Pracowali oni w morderczych warunkach w kamieniołomie lub okolicznych fabrykach, głównie w zakładach zbrojeniowych lub przy budowie fabryk podziemnych. Począwszy od wiosny 1940 roku, miał miejsce duży napływ polskich więźniów, głównie ludzi ze środowisk inteligenckich. Polacy byli więzieni w nieistniejących dziś barakach nr 7 i nr 8. 5 maja 1945 roku o godz. 17 na teren obozu wkroczyła armia amerykańska.